Fransız 1950 Himalaya Ekspedisyonu ve Annapurna Tırmanışı - Bölüm 4: Annapurna'nın İzinde

1950'nin Mayıs ayından bir hafta eksilmişti ve Herzog önemli bir karar almak zorunda kalmıştı. Paris'ten yola çıktıklarından beri 1 aydan fazla zaman geçmiş ve Dhaulagiri için olası rotaları ve yaklaşma güzergahlarını kısmen keşfetmek dışında, tırmanış adına bir ilerleme kaydedememişlerdi. Artık Dhaulagiri'yi defterden ve ihtimaller arasından silme zamanı gelmişti. Geriye kalan seçenekleri ise Annapurna'ydı ve artık tüm güçlerini Annapurna için harcayacaklardı. Yalnız bir problemleri vardı: ona nasıl ulaşacaklarını bilmiyorlardı. Keşifleri sırasında ne sıkça bahsedilen Tilicho Geçidi'ni bulabilmişler ne de Annapurna'nın zirvesini uzaktan görmek dışında bir ilerleme kaydedebilmişlerdi. Akıllarına gelen tek seçenek Annapurna'ya kuzey yönünden yaklaşmaktı. Budist rahibin de öngördüğü gibi Muktinath'a (yani kuzeye) doğru yola çıkmayı ve buradan Annapurna'ya yaklaşmayı deneyeceklerdi.

07.05.1950

Herzog'un aklında Tilicho Geçidini bulup Nilgiri'lerin kuzeyinden geçerek Annapurna'ya arkadan ulaşmak var. Gerekirse Manangbhot'a kadar gitmeye kararlı. Bahsedilen bölgeleri ve gerekirse nasıl ulaşılabileceklerini altta gösterdim (resimlerde artık Dhaulagiri'yi bir kenara koyup Annapurna ve civarına odaklanıyoruz).

Gerçekten, Annapurna'ya çıkacaklarsa buralarda ne işleri var? Bu şekilde ondan daha da uzaklaşmıyorlar mı? Bunlar geçerli sorular. Ancak ekibin elinde düzgün bir harita olmadığını ve görece basit olduklarına inandıkları kuzey hatlarına ulaşmak istediklerini hatırlayın. Bu bölgeler bakir ve daha önce ciddi anlamda keşfedilmemişler. Yerel halka danıştıklarında da genel olarak tatmin edici hiç bir cevap alamadıklarını söyleyebiliriz. Gidip denemek zorundalar. Daha önce de dediğim gibi Herzog da buraya bizim gibi Google Earth ile tepeden bakma imkanı isterdi. Böyle bir imkandan yoksun olması ve bölgenin haritalarında ciddi sorun olması ve bilgi eksikliği ciddi efor ve zaman kaybına yol açacaktı.

08.05.2020

İki günlük bir dinlenmenin ardından Herzog, Ichac ve Rebuffat'ı yanına alarak kuzeye, Manangbhot'a olan yolculuklarında ilk durakları olan Tinigaon'a ulaşıyor. Tukucha ile aynı vadiden gidip doğuya devam eden nehri izliyorlar.

Kalan ekipten Couzy, Schatz ve Noyelle ise bir önceki bölümde Dhaulagiri Doğu Buzulunu incelemeye gitmişti. Oudot ve Terray de bir kaç güne Doğu Buzuluna yola çıkacaktı. Bu sırada, Noyelle Doğu Buzulundan Tukucha'daki kampa yarışırcasına geri döndü. Buzula doğru yol alırken Couzy ve Schatz'ın çok dik bir kar oluğunda ip açtıklarını görmüştü. Bu rotadan gitme sebepleri diğer taraftaki buz bacalarından ve yarıklardan korunmaktı, ama açıkçası bu rota da en az onlar kadar zor ve tehlikeli görünüyordu. Noyelle onların tırmanışını izlerken tepelerinden tonlarca buz parçaları gürültüyle düşmüş ve Doğu Buzulunun tabanında tuzla buz olmuştu. Couzy ve Schatz yollarına devam etmekte kararlı olsalar da daha ileri gidemediler ve geri dönmeye karar verdiler.  

09.05.1950

Tinigaon'a gelen ekipte Herzog, Ichac ve Rebuffat'ın yanında 3 şerpa (Ang-Tharkey, Pansy ve Foutharkey) ve birkaç hamal da vardı. Burada Tilicho Geçidinin yerini bilen (en azından bildiğini iddia eden) bir rehber ile buluştular ve erkenden yola çıktılar. Herzog, yürüyüş sırasında bu rehberin aslında sadece basit bir çoban olduğunu ve nereye gittiği konusunda sahip olduğu yüksek özgüveninin de zamanla yok olmaya başladığını gözlemledi. Yine de birkaç saatin sonunda meşhur Tilicho Geçidine gelmeyi başardılar. Şu rotayı izlemişlerdi:

Ellerindeki haritaya göre bulundukları bu noktada Manangbhot'a yönelen derin bir vadinin girişinin olması gerekiyordu. İşin kötü yanı bu vadiden eser yoktu. Ayrıca, Annapurna da hiçbir yerde görünmüyordu. Annapurna'yı görmeyi umdukları sağ taraflarında devasa büyüklükte bir bariyer gibi yükselen bir çok zirveden oluşan bir dağ kütlesi (ekibin verdiği isimle Great Barrier) bulunmaktaydı. Önlerinde ise haritada yer almayan karla kaplı kocaman bir donmuş göl vardı (Tilicho Gölü). Şöyle bir noktadaydılar:

Annapurna'nın ve bariyerin konumunu daha iyi anlamak için biraz yukarıdan bakalım (Sağdaki Annapurna Zirvesini göremediklerine dikkat edin):

Bu dev bariyer resimlerden de görüleceği üzere uçsuz bucaksız görünüyordu, en ufak bir aralık vermiyor ve Annapurna'yı vadi tabanından görmeyi tamamen engelliyordu. Bahsedilen Tilicho Geçidi ise Annapurna'ya değil, tam zıt tarafa doğru açılıyordu. Ekip gerçek Tilicho Geçidinin burası olup olmadığını ve Annapurna'nın hangi tepenin ardında olduğunu tartışıyordu. Kimisine göre Geçit gölün diğer tarafındaydı ve Manangbhot'a doğru açılıyordu. Her halükarda gölü geçmeye karar verdiler. 

Gölü geçtiklerinde kendilerini yeni bir geçitte buldular: Doğu Tilicho Geçidi. Haftalardır bir tanesini bulamamışken şimdi iki tane mi geçit bulmuşlardı? Fazla şaşırmadılar, içinde bulundukları bilgi eksikliği durumunda bu normal görünüyordu. Gölün bu yanı da kapalı durumdaydı. Gidebilecekleri tek yön doğu geçidinin açıldığı Manangbhot'a giden vadiydi. Rotada kalıp vadiye, oradan da Annapurna'ya yol vereceğini umdukları Manangbhot'a doğru gitmeye karar verdiler.

Bu arada Couzy ve Schatz Dhaulagiri Doğu Buzulundan Tukucha'ya geri dönüş yolculuklarını tamamlamışlardı.

10.05.1950

Herzog, Rebuffat ile sabah erkenden Manangbhot'a doğru yola çıktı, Ichac ise Geçit'te kurdukları kampta kaldı. Yol üzerinde önce fakir bir kasaba olan Khangsar'a ulaştılar. Buradan 1 saatlik yürüyüş sonrası Budist Ghurkaların yaşadığı Manangbhot'a vardılar. Burada erzak vb. ihtiyaçlarını giderebilecek olsalar da halen görünürde Annapurna veya onun yerini bilen biri yoktu. Kasabadan bir grup erkek Herzog'un karşısında el pençe divan ona kadın ve kalacak yer pazarlamaya çalışmakla meşguldü. 

Güneş batıyordu. Manangbhot'un tepesinde yükselen Üçgen Zirve (Triangular Peak) müthiş bir manzara sunuyordu. Sonradan bu Zirve'nin Gangapurna olduğunu öğrendiler. Üstteki resimde sağ kenarda görebilirsiniz. Gölün oralarda Annapurna'nın yerini kestirmeye çalışırlarken bazıları onun o sırada ismini bilmedikleri bu Üçgen Zirve'nin arkasında gizli olduğunu düşünmüşlerdi. Alttaki resimde görüldüğü üzere, Gangapurna aslında Annapurna ile aynı sırt hattı üzerinde yer alan önemli zirvelerden bir tanesi.

Yukarıdaki resime bakarak bir kaç şeyi anlayabiliriz:

1- Bulundukları noktadan Annapurna'ya açılan hiç bir yol olmadığını,

2- Annapurna'nın nerede olduğunu bilmediklerini,

3- Gölden geçerken Annapurna'yı neden göremediklerini (Dev Bariyerin boyutu),

4- Annapurna'ya çıkmak istiyorlarsa bu birkaç günlük yolu geri dönmek zorunda kalacaklarını.

Tabi yine de ekibin ve Herzog'un bu noktada hakkını vermemiz lazım. Hatalı haritalarla yol alıyorlardı ve Annapurna'ya kuzey hattından yaklaşmak için kendince nedenleri vardı. Ancak bu sefer şansları yaver gitmedi çünkü Kuzey hattında onlara geçiş izni verecek en ufak bir gedik bulunmuyordu.

Diğer tarafta Oudot ve Terray Doğu Buzuluna olan görevlerine yola çıkmışlar ve geceyi buzulun sağ kanadında duvarın altında kurdukları çadırlarında geçirmişlerdi.

11.05.1950

Bizim yukarıda bildiklerimizi bilmesine imkan olmayan ekip vadiyi takip edip Chindi'ye devam etmeye karar veriyor. Ondan önce Herzog bir şerpa ile geride bıraktıkları Ichac'a haber yolluyor ve planı anlatıyor. Halen Annapurna'yı göremediklerini, Chindi'ye gideceklerini, Annapurna'yı bulurlarsa olası yaklaşma ve tırmanma rotalarını değerlendirip Muktinath üzerinden 12'sinde Doğu Geçidindeki kampa geri döneceklerini, kendisinin de eğer dönmemiş olurlarsa 13'ünde kampı terk edip Tukucha'ya dönmesini emrediyordu.

Yollarına devam eden Herzog ve Rebuffat ufukta bir diğer 8 binlik olan meşhur Manaslu'yu tespit ettiler (alttaki resim). Dev Bariyeri olabildiğince takip edip sonunu tespit etmek istiyorlardı. Vadinin daralıp düzleşerek aksi bir yöne devam ettiğini hisseden Herzog bu yola daha fazla devam etmenin anlamsız olduğuna karar verdi, Annapurna bu tarafta değildi. Geri dönüşe geçtiler. Manangbhot'a döndükten sonra Herzog, Rebuffat'ı Şerpa Pansy ile beraber Muktinath üzerinden Tukucha'ya yollamaya karar verdi. Bu sayede ana karargaha bir gün önce varabileceklerdi. Herzog ise Doğu Tilicho Geçidine gitmeye ve Ichac ile buluşmaya ve mümkünse Muktinath tepesine çıkmaya karar verdi. Pek yiyecekleri kalmayan ekip hızla yola çıkı.

Geri dönüş yolunda Herzog tek parça çikolatasını ne zaman yiyeceğini düşünüyor. Bu sırada geçmesi gereken bir akarsuya denk geliyor ve geçerken ayağı kayıp tamamen içine düşüyor. Hava kararırken Himalayaların ortasında tek başına ıslak bir Herzog var artık. Soğuktan titreyen Herzog'un kampa daha en az 4 saatlik yolu var, kar yağıyor ve hava neredeyse kararmak üzere. Dura kalka yoluna devam eden Ekspedisyon Lideri uzun uğraşlar sonunda kamp alanına yaklaşıyor, ancak enerjisi bitmiş durumda. Kamp tahminine göre 150 metre mesafede, bağırırsa duyan olur mu? Bağırıyor. Ancak ses telleri çalışmıyor. Kafası kurşun gibi ağır, titriyor, sesi çıkmıyor. Şuradaki kayada biraz dinlesem mi diyor. Ne kadar olduğunu anlamadığı, ancak sanki bir ömür gibi geçen bir sürenin ardından gözlerini açan Herzog kampa 20 metre mesafede olduğunu görüyor. Kampta sohbet eden hamalları görüyor, hatta duyuyor, ancak onu gören yok. Onların dikkatini çekmek için etrafa taş atıyor, taşları düşürüyor. Sonunda Şerpa Fourtharkey onu dizleri ve elleri üzerinde emekler pozisyonda buluyor.

Bu arada Doğu Tilicho Geçidindeki kampta bırakılan Ichac ve Şerpa Ang-Tharkey'e ve onların bu süreçte neler yaptığına bir bakalım. Bu küçük ekibin görevi kampın kuzeydoğusundaki Muktinath tepesine çıkıp Dev Bariyeri incelemek, mümkünse üzerinden Annapurna'yı tespit etmekti (alttaki resim). Bugün Muktinath tepesine doğru yükseliyorlar ve 5500 metreye kadar yükselip bazı ölçümler alıp fotoğraflar çekip geri dönüyorlar. Pusulası ve haritasıyla ölçümler yapan Ichac'ın hesaplamalarına göre güneylerindeki Dev Bariyer aslında Annapurna'nın sırt hattı idi ve doğudaki Üçgen Zirve (Gangapurna) aslında bu sırt hattının devamıydı. Kısacası Annapurna o tarafta değil, Dev Bariyer'in tam arkasında olmalıydı. Dolayısıyla Herzog ve Rebuffat'ın aslında orada olmayan bir "hayalet dağı" aradığını anlamıştı Ichac. Ama keşif de budur değil mi? Büyük oranda tereddütün, şüphenin, hatanın ve sonra da aniden gelen bir aydınlanmanın karışımı.

Dhaulagiri Doğu Buzulunda uyanan Oudot ve Terray gece 3'te kalkıp yollarına, buzulun sol tarafına doğru devam ettiler. Birkaç tehlikeli buz bacasını geçtikten sonra buzulun düzleştiği bir noktaya ulaşmayı başardılar. Önlerindeki düzlük ileride sağda eğim kazanıyor ve Dhaulagiri Kuzey Sırtına bağlanıyordu, ancak oraya gitmek için buz yarıklarından oluşan bir labirenti geçmeleri gerekiyordu. Buradan gidemeyeceklerine karar verdiler. Akşam olduğunda buzulun dibindeki kamplarına geri döndüler.

12.05.1950

Ekip bu sabah harika bir havaya uyanıyor. Ichac, Ang-Tharkey ile birlikte tekrardan yukarıda bahsettiğim Muktinath tepesine çıkıyor. Ancak çıkarken hava git gide kapanıyor ve 6000 metreden biraz yüksek zirveye ulaştıklarında görüş mesafesinin çok kısıtlı olduğunu farkediyorlar. Bu arada, bu küçük tırmanış aslında ekspedisyonun 6 bin metre üzerine çıktığı ilk zirve olarak da bir anlam kazanıyor. Havanın düzelmemesiyle öğleden sonra geri dönüş kararı alıp Doğu Tilicho Geçidindeki kamplarına geri dönüyorlar. Döndüklerinde şaşkınlıkla Herzog'u kampta uyurken buluyorlar. Herzog sürünerek kampa ulaştığında onlar henüz Muktinath tepesindelerdi. 

Kendine gelmek için hayatının en büyük öğününü yediğini not eden Herzog, Ichac ile yaptığı bilgi alışverişi sonrasında kafasında bazı şeyleri netleştirmişti. Annapurna Masifinin kuzeyini artık tamamen keşfetmişlerdi. Annapurna'ya buradan geçilemezdi. Oraya gitmenin tek yolu güneydi. Çözüm Couzy, Oudot ve Schatz'ın 26 Nisan'da gittikleri rotada olmalıydı. Hızlıca Tukucha'ya dönmeleri ve var güçleriyle bu rota üzerinde çalışmaları gerekiyordu.

Diğer tarafta, Oudot ve Terray Tukucha'daki kampa geri döndüler. Böylece Dhaulagiri Doğu Buzulu defteri kapanıyordu.

13.05.1950

Herzog ve Ichac şerpalar ve hamallarla beraber Tukucha'ya geri dönüş yolculuğuna başlıyor. Rebuffat Tukucha'ya ulaşıyor.

14.05.1950

Herzog ve yanındakiler, sabah Marpha'dan geçip Tukucha'ya varıyorlar. Tüm ekip tam kadro Tukucha'da artık. Ellerinde bir çok bilgi var, ama yine de bu bilgiler nasıl yapacaklarını değil nasıl yapamayacaklarını, nereden tırmanamayacaklarını, ne tarafa gidemeyeceklerini belirten 'negatif' bilgiler. Yapabilecekleri en mantıklı şey tüm bu bilgiler ışığında en iyi tahminde bulunmak ve ekibin yeni görevini, yeni istikametini belirlemek olacak. Savaş Konseyi çalışmaya başlamalıydı.

5.bölüm