Incompatibilism

Incompatibilism, yani uyumsuzluk, bağdaşmazcılık (ne çirkin bir kelime yahu), birbirine o kadar kökten aykırı olma ki beraber düşünülememe durumu. O varsa şu yokturculuk. Bu ve öteki asla ortak bir payede buluşamazcılık.

Bu kelimeyi ilk kez Giovanni'den duymuştum onun şaheserlerinden biri olan Science and Religion dersini alırken. Hatta ilk hafta dersi kaçırdığım için ikinci hafta başındaki quizi yapamamıştım ve dahi şikayet etmiştim bu ne yahu diye. 

Zemin kaygan

Ancak zihnimi açtı bu kelime. Şimdi Ahmet Cevizci'nin büyük eseri Felsefe Sözlüğü çok uzağımda, dolayısıyla güzel bir tanımını yapamıyorum ne yazık ki. Ancak biliyorum ki literatürde ağırlıkla kabul edilen kullanımı özgür irade ve determinizm bağdaşır mı bağdaşmaz mı şeklindeydi bu kelimenin. Özgür irade yok ise niye mahkemeler var? Her şey belli ise özgür irade var mı? Hem özgür iradeye sahip hem de deterministik bir hayat olur mu vs...Ancak Giovanni'nin dersi kapsamındaki konusu şuydu: Bilim ve din bağdaşır mı? Zaten şikayet etme nedenim de bu farklı kullanım idi...Neyse...

Bilim ve dinin bağdaşabileceğini gördüm neticede. Ne tüm evrimci bilim adamları tanrıtanımaz, ne tüm din adamları bilim düşmanıydı... Hatta ikisinin gayet de birbirini desteklediğini düşünenler dahi var. Hatta İncil'de dünyanın yaşı olarak verilen 6000 sene ile milyon yıllık fosillerin bağdaşmaması gerekir değil mi? Bunu bile bağdaştırabilenler var. Ya da Hıristiyan geleneğinde içilen şarabın İsa'nın kanı olması ile bu şarabın fiziksel ve kimyasal yapısının arasındaki (bunun kan olmadığına dair) ilişkiyi bile açıklayanlar mevcut.

Bu kısa girizgahtan sonra, esas mevzuya gelelim: Muhafazakarlar ile Darwinistleri bir arada, ortak paydada buluşturan şey nedir? Bu iki cenah birbiriyle bağdaşır mı bağdaşmaz mı? Incompatibilistler mi değiller mi?

Bu soruda bit yeniği var evet. Dikkatli düşünün.

Evet bu iki düşman grubu dahi bir arada buluşturan bir şey var COVID-19 pandemisinin ortaya çıkardığı: Aşı karşıtlığı

Muhafazakar: Tanrıdan geliyorsa bu virüs kabulümdür. O ölmemi istiyorsa ölürüm, bedenime yabancı madde sokamam onun iradesi olmadan.

Darwinist: Ben öleceksem ölmeliyim ki sonrada gelen nesil daha dayanıklı daha güçlü olsun (doğal seleksiyon/survival of the fittest). Hayatta kalarak soyumu devam ettirmemeliyim eğer bu virüs beni yenecek güçte ise, çünkü bu ardımdan zayıf bir nesil gelmesine neden olur.

O zaman sormak lazım sanırım, her şey bir şekilde bağdaşır mı? Öyle ise, aşırı uçlarda olmamak mı çözüm? İstikrarlı olmak mı gerek? Orta yolculuk mu çözümü her şeyin? Aşırı uçlar ise hep ilgi çeker, daha kolaydır...Ta ki seni olumsuz etkileyen ciddi bir karar vermen gerekene kadar.